Gdy w związku małżeńskim pojawia się kryzys, para może się zdecydować na separację. Dowiedz się, czym jest separacja i jakie skutki prawne za sobą pociąga. W tym artykule znajdziesz również odpowiedź na zagadnienie: separacja a rozwód – jaka jest różnica.
Czym jest separacja? Co oznacza dla małżonków?
Pojęcie separacji jest każdemu dobrze znane, ale nie każdy dokładnie rozumie, jakie są jej konsekwencje.
Krótko mówiąc, separacja powoduje uchylenie wspólnoty małżeńskiej, ale bez rozwiązania małżeństwa, które w świetle prawa nadal trwa. Celem istnienia instytucji separacji jest odbudowa związku małżeńskiego. Przepisy Kodeksu rodzinnego stanowią, że każdy z małżonków może żądać separacji, jeśli pomiędzy małżonkami nastąpił rozpad pożycia. W tym okresie małżonkowie mają możliwość powrotu do wspólnego życia. Przepisy prawa nie regulują tego, jak długo może trwać separacja małżeńska. W każdym czasie można żądać orzeczenia rozwodu, jeśli nie ma szans na powrót do pożycia między małżonkami.
Przesłanki orzeczenia separacji
Przesłanką orzeczenia dotyczącego separacji jest zupełny rozkład pożycia małżonków, czyli inaczej mówiąc zanik więzi psychicznej, gospodarczej i fizycznej. Jeśli do tego dojdzie, każdy ze współmałżonków może żądać, aby sąd orzekł separację. Rozkład pożycia rozumie się jako zaniedbywanie podstawowych obowiązków małżeńskich lub zdradę.
Separacja a rozwód, jakie są różnice? Skutki orzeczenia separacji i rozwodu
W myśl polskiego prawa przesłanką separacji jest zupełny rozkład pożycia. Mimo że nie jest ona tym samym co rozwód, to jednak również do niej stosuje się przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Skutki prawne separacji są następujące:
- definitywne rozwiązanie związku małżeńskiego;
- ustanie wspólności majątkowej;
- zobowiązanie do wzajemnej pomocy między małżonkami, jeśli wymagają tego względy słuszności;
- niemożność powrotu do swojego poprzedniego nazwiska;
- niemożność zawarcia nowego małżeństwa, doszłoby wtedy do bigamii;
- brak obowiązującego domniemania pochodzenia dziecka od męża matki;
- małżonkowie nie mogą za siebie podejmować działań w sprawach zwykłego zarządu.
Konsekwencje prawne, jakie niesie za sobą rozwód, są następujące:
- rozwód oznacza całkowite rozwiązanie małżeństwa, również w świetle prawa;
- z chwilą rozwodu ustaje wspólność majątkowa;
- po 300 dniach od uprawomocnienia się wyroku odnośnie do rozwodu ustaje domniemanie pochodzenia dziecka od małżonka matki;
- po rozwodzie ustaje dziedziczenie po małżonku. Wyjątek stanowi sytuacja, w której przed rozwodem lub rozpadem pożycia małżeńskiego został sporządzony testament;
- istnieje możliwość powrotu do nazwiska sprzed zawarcia małżeństwa;
- w wyniku rozwodu ustaje powinowactwo pomiędzy małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka.
Jeśli orzeczenie rozwodu z pewnych przyczyn jest niedopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd ją orzeka. Jeśli jeden z małżonków żąda separacji, a drugi rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. W pewnych sytuacjach może też dojść do unieważnienia małżeństwa, na przykład, gdy miał miejsce błąd co do tożsamości drugiej osoby, brak świadomości lub bezprawna groźba jednej ze stron.
Rozwód czy separacja? Co zrobić, gdy małżeństwo przechodzi kryzys?
Separacja może być jedynym wyjściem, dla osób, które z przyczyn osobistych lub religijnych nie uznają rozwodu. W obliczu zagrożenia zdrowia lub życia rozłączenie pozwala zachować bezpieczeństwo. Czas separacji można wykorzystać na przemyślenie swojego małżeństwa i jego przyszłości oraz konsultacje psychologiczne. Separacja oznacza, że małżonkowie dają sobie jeszcze szansę na ratowanie ich małżeństwa i dopuszczają możliwość powrotu do siebie. Procedura separacyjna jest łatwiejsza i szybsza niż rozwód, bo strony nie muszą udowadniać, że rozkład pożycia jest trwały. Rozwód to poważna i nieodwracalna decyzja. Powinien mieć miejsce jedynie wtedy, gdy nie ma już możliwości odbudowy i ratowania małżeństwa. W przypadku rozwodu oboje z małżonków mogą wstąpić w nowe związki małżeńskie i zacząć życie na nowo.
Kiedy orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne?
Okazuje się, że nawet po wniesieniu pozwu przez małżonków, nie zawsze sąd orzeka separację. Istnieją tylko dwie negatywne przesłanki jej orzeczenia. Sąd nie orzeka separacji, jeśli na jej skutek miałoby ucierpieć dobro dzieci lub orzeczenie separacji byłoby sprzeczne i niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Taka sytuacja ma miejsce, gdy separacja spowodowałaby rażącą krzywdę małżonka, który nie wystąpił z żądaniem separacji, na przykład powodowałaby pozbawienie go środków do życia czy niezbędnej opieki lub pomocy w chorobie.
Separacja – koszty
Koszty separacji mogą się różnić. Składają się na nie opłata sądowa i ewentualne wynagrodzenie pełnomocnika procesowego. Koszty zależą również od tego, czy jest to separacja zgodna, czy sporna. Jeśli jest zgodny wniosek małżonków, którzy nie mają małoletnich dzieci, opłata wynosi 100 zł. Gdy nie ma porozumienia i/lub w grę wchodzi potomstwo, stawka opłaty wzrasta do 600 zł. Dodatkowym kosztem może być wynajęcie adwokata. Jego wynagrodzenie zależne jest od indywidualnych stawek i nakładu pracy w danej sprawie, dlatego w każdym wypadku może być to inna kwota.
Zniesienie separacji
Jeśli małżonkowie, którzy pozostają w separacji, postanowią do siebie wrócić, to sąd w takiej sytuacji orzeka o zniesieniu separacji. Znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków. Następuje wtedy całkowite ustanie skutków prawnych separacji.
Gdy sąd orzekł wyrok o winie jednego z małżonków. Co daje separacja z orzekaniem o winie?
Wydając orzeczenie separacji, sąd orzeka również o winie rozkładu pożycia. Winny może być jeden z małżonków lub obydwoje. Na zgodne żądanie małżonków sąd może zaniechać orzekania o winie. Wtedy żaden z małżonków nie jest uznany za winnego rozpadu związku. Orzeczenie o winie ma wpływ na obowiązki alimentacyjne winnego rozkładu pożycia małżonków. Małżonek wyłącznie winny zobowiązany jest do tego, aby dostarczać środków utrzymania na rzecz drugiego małżonka, który znajduje się w stanie niedostatku lub nastąpiło u niego znaczne pogorszenie sytuacji materialnej na skutek rozłąki.
Na żądanie niewinnego małżonka sąd orzeka zakres obowiązków małżonka wyłącznie winnego, biorąc pod uwagę jego usprawiedliwione potrzeby oraz możliwości zarobkowe i majątkowe. Małżonek wyłącznie winny w żadnej sytuacji nie może żądać obciążenia obowiązkami alimentacyjnymi małżonka niewinnego.
Separacja a alimenty na dzieci. Skutki separacji dla winnej strony
W wyroku dotyczącym separacji sąd ustala, czy władza rodzicielska nad małoletnim dzieckiem przyznana jest jednemu z rodziców, czy obojgu. Ponadto określa też sposób wykonywania władzy rodzicielskiej i wysokość kosztów utrzymania i wychowywania dzieci, jakie zobowiązany jest ponosić każdy z małżonków. Małżonek uznany za winnego, ma obowiązek dostarczać stronie niewinnej środki utrzymania na dzieci.
Jak złożyć pozew o separację?
Pierwszym krokiem jest napisanie pozwu. Następnie trzeba wystąpić z takim pismem do sądu okręgowego, aby uzyskać orzeczenie separacji. Powinien to być sąd okręgowy na terenie, na którym mieszkają małżonkowie lub przynajmniej jedno z nich. Pozew można złożyć bezpośrednio w sądzie lub drogą pocztową.
Orzeczenie separacji może zgłosić jeden lub dwoje małżonków. Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem w postępowaniu procesowym, jeśli żądanie orzeczenia separacji zgłasza tylko jeden ze współmałżonków lub obydwoje, ale mają oni wspólne małoletnie dzieci. Gdy małżonkowie są zgodni, ma miejsce postępowanie nieprocesowe, które sąd orzeka postanowieniem.
Rodzaje separacji: separacja prawna (separacja formalna) i separacja faktyczna
Istnieją dwa rodzaje separacji, separacja faktyczna i prawna, inaczej formalna. Separacja formalna jest orzeczona przez sąd, natomiast separacja faktyczna ma miejsce wtedy, gdy małżonkowie żyją w rozłączeniu. Separacja faktyczna to porozumienie, jakie istnieje między małżonkami. Dotyczy ono tego, że przez jakiś czas żyją oni osobno, ale nie pociąga za sobą żadnych skutków prawnych.
Jak wskazuje powyższy artykuł, separacja i rozwód równią się od siebie pod niektórymi względami. To, na którą opcję zdecydować się w sytuacji, gdy małżeństwo uległo rozpadowi, zależy głównie od tego, czy istnieją realne szanse na jego odbudowę.
Zobacz także:- Intercyza po ślubie – na czym polega małżeńska rozdzielność majątkowa? Kiedy podpisać intercyzę? Sprawdź!
- Wspólnota majątkowa – czym jest? Co musisz wiedzieć, zawierając związek małżeński? Sprawdź!
- Kiedy wdowa traci rentę po mężu? Aktualne przepisy
- Wymiana dokumentów po ślubie – jakich formalności należy dokonać tuz po zawarciu związku małżeńskiego
- Wymiana prawa jazdy po ślubie – kiedy i jak to zrobić? Sprawdź, o czym musisz pamiętać!
- Zmiana nazwiska po ślubie – jak dopilnować wszystkich formalności? Kiedy pójść do urzędu? Sprawdź!
